کتابخواران اثر سونی دین
با استعانت از شیاطین، شروع به انشاء نخستین ریویوی فارسی برای این رمان دوستداشتنی مینمایم. کتابخواران رمانیست با موضوع جذاب و پرداختی خوب در سبک فانتزی به قلم خانم سونی دین، که خواندنش را به دوستان کتابخوارم پیشنهاد میکنم.
پیش از ورود مختصر به داستان جهت معرفی این رمان، نیکوست از آلاله ارجمندی نام ببرم. دوست مهربان و مترجم با کردار حرفهای رمانهای فانتزی و شیرینِ «مرگ ناکار» و «زندگی من در آکواریوم»، که طراحی جلد، شیرینی، روانی متن و سبک روایت کتابخواران، من را به یاد او انداخت. بنابراین از آنجایی که کتابخواران در ایران ترجمه و چاپ نگردیده، از این تریبون استفاده و ضمن دعوت اختصاصیش به خواندن این کتاب، او را تحریک و ترغیب به ترجمهی این اثر مینمایم.
و اما در کتابخواران چه خبر است...
در شمال انگلستان چند خانواده باقی ماندهاند که غذایشان کتاب است. زندگی روزمرهی آنها با خوردن آثار مکتوب میگذرد و دانشی را که از خوردن کتاب بدست میآوردند، نسل به نسل انتقال میدهند. دوون(شخصیت اصلی رمان)، یکی از کتابخواران است. او در جامعهای به دنیا آمده که تعداد زنها در آن بسیار کم است و به همین دلیل، خانوادهها برای حفظ و بقای نسل خود به شرحی که در داستان میخوانیم از زنها محافظت مینمایند و برایشان قوانین سخت رفتاری تعیین نمودهاند. رژیم غذایی دخترها در این جامعه، وقتی در حال رشد هستند، خوردن افسانههاست و اگر خلاف مقررات خانواده عمل نمایند، باید تنبیه شوند و تنبیه آنها نیز خوردن لغتنامههای حوصلهسربر و بیمزهای همانند آکسفورد میباشد. دوون، قهرمان و کاراکتر دوستداشتنی کتاب، از همان دوران کودکی درگیریهای زیادی با قوانین خانواده و زندگی دارد. او میخواهد رها باشد اما خب قوانین دست و پای او را بسته است. خانوادههای باقیماندهی کتابخوار به شکل خانسالاری مدیریت و اداره میشوند و خانسالار قانونگذار یک خانواده است. خانسالارها توسط گروهی «ذهنخوار» قوانین وضع کردهی خود را به اجرا در میآورند. نویسنده برای شاخ و برگ دادن به رمانش در کنار پرداخت به کتابخواران، به موجودات ذهنخوار نیز پرداخته است. ذهنخوارها بر خلاف کتابخواران نمیتوانند از کتاب تغذیه کنند و از مغز انسانها تغذیه میکنند که هر وعدهی غذایی آنها مصادف است با مرگ یک انسان و بنابراین زندگی آنها محیطی تیرهتر از کتابخواران دارد. برادر دوون یکی از ذهنخواران است و البته او نزدیکترین آنان به دوون نیست و در آینده دوون با آنها نزدیکی بیشتری خواهد داشت که این نزدیکی برای او مشکلات و سختیهای زیادی به ارمغان خواهد آورد. کودکانی که به دنیا میآیند باید از مادر خود جدا شوند چون مادر آنها به سبب تعداد کم دخترها در جامعه، طی قراردادی خاص که توسط خانسالار به آنها تحمیل میشود به ازدواج با مردی در میآیند، و پس از تولد کودکشان باید از قرارداد ازدواج خارج شده و برای قرارداد جدید ازدواج آماده شوند. بنابراین خانم دین، در کتابش به مقولهی زنستیزی نیز پرداخته است. دختر دوستداشتنی ما، همانند تمام کتابخواران این رمان هیچگاه مادر خود را ندیده اما زمانیکه ازدواج میکند و بچهدار میشود، دلش نمیخواهد از فرزند خود جدا شود. عشق دوون به فرزندش شروع داستانهای معماگونهی کتابخواران است که به جهت عدم افشای داستان کتاب، از نوشتن بیشتر در مورد آن خودداری مینمایم.
خانم دین، داستانش را همانطور که پیشتر نوشتم، در سبک فانتزی روایت کرده، اما فضا و چهارچوب کتاب با معماری گوتیک خلق شده است. نویسنده حین روایت داستانش، فلشبکهایی به زمانهای مختلف در گذشته میزند اما به تکنیک پس و پیش کردن زمان در یک فصل روی نمیآورد که خود این عامل از دید من به روانی بیشتر متن رمان انجامیده است. شخصا رمان را دوست داشتم اما آن را در حد و اندازههای یک شاهکار پنج ستاره ندیدم، اما آنقدر خوب بود که بدون فکر برایش چهار ستاره منظور کنم.
محمود خورسند - ۲۹ تیر ۱۴۰۲